Przemoc rówieśnicza – dręczenie związane jest z odmiennością ofiary.
Cechy fizyczne, osobowość, wygląd, temperament powodują, że dana osoba staje się ofiarą przemocy. Inność może być też związana ze statusem materialnym rodziny, pochodzeniem lub przynależnością religijną. Wiktymizacja ofiary może być spowodowana również specjalnymi potrzebami edukacyjnymi [Pyżalski 2015, s. 181].
Specjalne potrzeby edukacyjne
Jestem osobą, która cierpi na dysortografię, robię straszne błędy ortograficzne. Zostałam zdiagnozowana w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej. Odpowiedni dokument otrzymała również szkoła. Wywoływanie do tablicy i polecenie nauczyciela, abym coś napisała było dla mnie trudnym przeżyciem. Koledzy bardziej niż koleżanki wyśmiewali się ze mnie. Padały bolesne określenia: tuman, matoł itp. (Kasia, 2 klasa szkoła średnia).
Moja przyjaciółka w szkole podstawowej nie wymawiała litery „r” – rarowała, w tej chwili mówi pięknie. Wada wymowy spowodowana była złym zgryzem. Przeszła operacje szczęki i w tej chwili ma piękną wymowę. Ale w szkole podstawowej zarówno koleżanki i koledzy wyśmiewali się z niej i jej dokuczali (Dominika, 1 klasa szkoły średniej).
Analizując powyższe wypowiedzi, należy podkreślić, że osoba o specjalnych potrzebach edukacyjnych jest z zasady słabsza od pełnosprawnych rówieśników i bardziej przez to narażona na akty bullyingu ze strony koleżanek i kolegów z klasy.
Cechy osobiste – wygląd zewnętrzny
Jestem osobą puszystą, zawsze byłam, stosowałam kilka razy diety, ale nie przynosiło to skutku. Czuję się przez to gorsza od innych koleżanek, które są szczupłe. Spotkania ze znajomymi bardzo mnie stresują, ponieważ zwłaszcza koledzy stosują niewybredne komentarze np. w sytuacji, gdy spożywamy posiłek
padają następujące komentarze: ty masz chyba już dosyć, uważaj bo pękniesz. Strasznie mnie to boli, nie chce mi się żyć…(Karolina, 1 klasa szkoła średnia).
W podstawówce miałam koleżankę Zosię, która cierpiała na otyłość. Bardzo było jej z tym źle, zwłaszcza, że zarówno koleżanki, jak i koledzy wyśmiewali się z niej. Pewnego dnia powiedziała mi, że nie chce już żyć. Przestraszyłam się i powiedziałam o tym mojej mamie, która zadzwoniła do mamy Zosi i do wychowawcy. Na szczęście sytuacja się już uspokoiła. Ale napędziła mi stracha (Ania, 1 klasa, szkoła średnia).
Wiktymizacja ofiary z powodu cech osobistych jest częstym zjawiskiem w szkole. Powoduje znaczące obniżenie poczucia wartości, ofiary czują się gorsze od innych, wyobcowane, towarzyszy im ideacja suicydalna – myśli lub tendencje samobójcze.
Sytuacja rodzinna i materialna
Często bullying związany jest ze statusem społeczno-ekonomicznym ofiary.
Osoby, które wystają poza przyjęty kanon materialny w szkole często są prześladowane i kierowana jest na nich przemoc słowna, relacyjna i fizyczna.
W naszej klasie jest kolega, który jest biedny. Świadczy o tym jego ubiór, plecak i generalnie wygląd nieco zaniedbany. Koledzy z klasy naśmiewają się z niego, że śmierdzi (faktycznie czuć od niego zapach stęchlizny lub pleśni). Jest mi go szkoda (Ala, 8 klasa szkoła podstawowa).
W pierwszej klasie podzieleni byliśmy na tych lepszych z miasta i tych gorszych ze wsi. Teraz sytuacja się zmieniła, zasymilowaliśmy się i jest super (Adam, 2 klasa szkoła średnia).
Do naszej klasy uczęszcza koleżanka, której rodzice bardzo dobrze zarabiają. Ubiera się w same najmodniejsze ciuchy. Pewnego razu dziewczyny złapały ją w szatni, wyrzuciły wszystkie rzeczy z plecaka i sprawdzały, jakie mają metki. Koleżanka płakała. To było głupie i niepotrzebne (Kasia, 7 klasa szkoła podstawowa).
Pochodzenie, religia
Bullying często bywa powiązany z innością ofiary, spowodowaną jej pochodzeniem lub wyznawaną religią. Uczeń może być dyskryminowany za np. pochodzenie.
Mieszkam na wsi. Codziennie rodzice wożą mnie do szkoły, a wracam sama autobusem. Mamy duże gospodarstwo, na którym pracują rodzice. Koledzy z klasy na każdym kroku pokazują mi, że jestem od nich gorsza. Potrafią zaczepić mnie mówiąc: co tam na wsi wieśniaro?, wydoiłaś już krowy? Jest mi strasznie przykro, nie wiem, czym sobie na to zasłużyłam. Nauczyciele zwracają kolegom uwagę, ale to nic nie daje (Justyna, klasa 7 szkoła podstawowa).
Cechy osobowości, temperament
Czasami cechy osobowości i temperament powodują, że uczeń staje się
ofiarą. W takich sytuacjach reakcja ofiary (płacz, chowanie się, ucieczka) „nakręca” oprawcę. Sprawia mu satysfakcję z wyrządzonej krzywdy i pobudza do dalszych działań.
Ola jest osobą płaczliwą. Kiedy coś jej nie wyjdzie, dostanie np. gorszą ocenę płacze i to powoduje wyśmiewanie jej w klasie (Tomasz, 7 klasa szkoła podstawowa).
Zdarza się również tak, że sprawcy postępują agresywnie wobec kolegów czy koleżanek, którzy niczym szczególnym się nie wyróżniają. Może to oznaczać, że niemal każde dziecko może paść ofiarą wrogich działań rówieśników.
Charakter wiktymizacji ofiary
Przemoc rówieśnicza – nękanie ma różne oblicza. Przejawia się zróżnicowanymi atakami jakościowymi:
– Pamiętam, jak blokowali mi wejście do toalety, klasy, zamykali w ubikacji, chowali moje rzeczy osobiste, rozpuszczali plotki, że jestem lesbijką, albo kpili, że zakochałam się w jakimś chłopaku, a najgorsze były komentarze na Facebooku i obraźliwe SMSy (Ania, 2 klasa szkoła średnia).
– Nikt nie chciał pracować ze mną w parze, siedziałam sama w ławce, na lekcjach wychowania fizycznego ćwiczyłam sama (Kasia, 1 klasa szkoła średnia).
– Popychali mnie, szturchali, śmiali się ze mnie, chowali moje rzeczy albo po nich pisali (Karol, 1 klasa szkoła średnia).
– Przezywali mnie: wieśniara, wieśniak, gnojarz, zakrywali nos przechodząc obok (Justyna, klasa 7 szkoła podstawowa).
– Koledzy podrzucali puste opakowania po kosmetykach, sugerując brak higieny, a klasa im wtórowała (Ala, 8 klasa szkoła podstawowa).
– Zniszczyli mi telefon i plecak, muszę oddawać im pieniądze, boje się ich, wszyscy w szkole się ich boją (Alex, 7 klasa szkoła podstawowa).
– Wyzywali ją od grubasów, rzucali w nią różnymi przedmiotami, niszczyli jej rzeczy i wszystko to nagrywali i wrzucali do sieci (Ania, 1 klasa, szkoła średnia).
Z przytoczonych wypowiedzi wynika, że dzieci w szkole padają ofiarami różnych form bullyingu. Przeważnie bullying relacyjny dotyczy dziewcząt względem dziewcząt, natomiast werbalny i fizyczny jest domeną chłopców.
Chłopcy bywają częściej agresywni wobec przedstawicieli obu płci.
Bullying relacyjny przez wielu uczniów nie jest traktowany jako akt agresji, przecież nic ofierze nie robią. Jednocześnie nauczyciele często nie zauważają tego typu przemocy i nie widzą problemu. A jak już dostrzegą, to najczęściej bagatelizują sprawę. Najczęściej bulllying relacyjny zaczyna się od obmawiania, wyśmiewania, ma najpierw charakter pośredni. Następnie przechodzi w bezpośredni i polega na pomijaniu, odsuwaniu od grupy, alienowaniu ofiary.
Bullying fizyczny w przytoczonych przykładach dotyczy samej ofiary i jej własności. Zaostrza się on w momencie, gdy oprawca widzi, że ofiara emocjonalnie przeżywa ataki (np. płacze, panikuje) i to go „kręci”.
Najbardziej bolesna w przytoczonych wypowiedziach jest bierna postawa otoczenia, czyli świadków: nauczycieli i innych uczniów.
Bibliografia: Tekst jest fragmentem opracowania: Magdalena Leżucha Państwowa Wyższa Szkoła techniczno-Ekonomiczna im. Ks. B. Markiewicza w Jarosławiu file:///C:/Users/Edumocni/Downloads/articles-2087419.pdf.pdf
Obraz autorstwa rawpixel.com na Freepik
0 Comments